Wielickie Szlaki Solne

Wielickie szlaki solne

Historia Wieliczki jest ściśle związana z odkrytymi tu w XII wieku pokładami soli kamiennej. Badania archeologiczne dowodzą, że w okolicach Wieliczki sól warzono już 3500-2500 lat p.n.e. Pierwsza wzmianka o Wieliczce pochodzi z lat 1123-1127 z  dokumentu legata Idziego, który określał dochody z soli klasztoru benedyktynów w Tyńcu. Wieliczkę nazywano w nim Magnum Sal co oznaczało Wielka Sól. Lokacji Wieliczki dokonał Przemysł II w roku 1290, potwierdzając dokument przygotowany rok wcześniej przez Henryka IV Probusa zezwalający braciom Jeskowi i Hysinboldowi (którzy stali się pierwszymi wójtami) założyć w Wielkiej Soli miasto na prawie frankońskim. Dokument lokacyjny określał także przywileje wójtów i mieszkańców miasta. 

Szlak Węgierski na ziemi wielickiej nierozerwalnie łączy się z kultem św. Kingi oraz Kopalnią Soli w Wieliczce. To tu przez Wieliczkę i kręte drogi zachodniej części Pogórza Wielickiego przebiegał początek szlaku solnego, gdzie za panowania św. Kingi i Bolesława Wstydliwego doszło do odkrycia soli kamiennej.

Święta Kinga (Kunegunda), córka króla węgierskiego Beli IV i żona księcia polskiego Bolesława, to postać łącząca Węgry i Polskę. Legenda głosi, że to ona sprowadziła z Węgier górników wydobywających sól. Dbała o rozwój kraju wspierając górnictwo. Promowała handel i rzemiosło, wspierała rozwój miast, lokowała miasteczka i wsie, wznosiła kościoły i szpitale. Jej zaangażowanie w sprawy żup wielickich i bocheńskich było tak doniosłe, że znalazło odbicie w legendach górniczych. Została zapamiętana jako hojna, przedsiębiorcza władczyni, otaczająca troską swoich poddanych. Dziś św. Kinga znana jest jako patronka wszystkich górników solnych. To w wielickiej Kopalni górnicy zbudowali najpiękniejsza solna kaplicę 100 metrów pod ziemia, którą odwiedza ponad milion pielgrzymów rocznie.

Kopalnia Soli fot.Piotr Jantos
Kopalnia Soli w Wieliczce, szyb Daniłowicza, fot.Piotr Jantos

W 1978 roku wielicka kopalnia soli została wpisana na pierwszą Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO, wśród 12 obiektów z całego świata.  Od końca XIII wieku do 1945 roku funkcjonowała historyczna siedziba zarządu kopalni w Zamku  Żupnym (Żupy Solnej). Zamek składa się z trzech głównych budowli: zamku środkowego (XIII-XIV wiek), północnego (XV wiek), południowego (XIX-XX wiek) oraz baszty (XIV wiek). Rozwój miasta i zamku nastąpił za czasów Kazimierza Wielkiego. Król ulokował Wieliczkę na prawie niemieckim, gruntownie umocnił i przebudował zamek. Za czasów władcy dochód czerpany z wydobycia soli stanowił czwartą część budżetu państwa. Odrestaurowany zamek stanowi siedzibę Muzeum Żup Krakowskich i został udostępniony turystom. Dziś mieszczą się w nim wystawy stałe i czasowe. W okresie letnim zamkowy dziedziniec jest miejscem cyklicznych imprez plenerowych m.in. Święto Soli. Od 2013 roku zamek również znajduje się na liście UNESCO.

Wielicki Rynek Górny pochodzi z czasów Kazimierza Wielkiego. Jest placem w kształcie kwadratu, z którego wybiega 8 ulic. Tędy w dawnych wiekach wiódł słynny szlak handlowy (solny) z Wieliczki na Węgry. W czasach współczesnych wielicki rynek zdobi trójwymiarowe malowidło uliczne pn. Solny Świat ilustrujące ołtarz główny w kopalnianej kaplicy św. Kingi. Wieliczka była ściśle związana z kopalnią i kultem świetej Kingi co możemy dostrzec w architekturze sakralnej Wieliczki. Są to barokowy kościół oo. franciszkanów – reformatów, zbudowany w latach 20-tych XVII wieku, modrzewiowy kościółek św. Sebastiana z XVI wieku, gdzie Stanisław Matejko  zaprojektował witraże, zaś Włodzimierz Tetmajer wykonał polichromię na stropach kościoła przedstawiającą bł. Kingę (kościół św. Sebastiana znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej Małopolski) oraz gotycki kościół parafialny św. Klemensa, którego fundamenty pochodzą jeszcze z XIII wieku, a w którym znajduje się obraz Jana Gałuszkiewicza z 1892 roku, ilustrujący legendę o św. Kindze i cudownym pierścieniu.

part part part part part part part
logologologo
"Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie".
Strona internetowa zrealizowana w ramach projektu współpracy pn. "Szlak Węgierski" współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach działania
Osi 4 LEADER-działanie 421" Wdrażanie projektów współpracy" Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 - 2013.
Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013- Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.